Vào lúc 7 giờ 30 phút ngày 27/05/2025 tại Hội trường A.1002, Trường Đại học Luật TP. HCM, cơ sở Nguyễn Tất Thành, Khoa Luật Hành chính – Nhà nước đã tổ chức Hội thảo với chủ đề: “Sửa đổi Hiến pháp năm 2013 trước yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam hiện nay”.
Hội thảo trân trọng đón tiếp sự hiện diện của:
1. Ông Lê Minh Đức – Phó Trưởng ban Pháp chế Hội đồng nhân dân TP. HCM.
2. PGS. TS. Vũ Văn Nhiêm - Bí thư Đảng ủy - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Luật TP. HCM.
3. TS. Nguyễn Thái Cường – Phó Viện trưởng phụ trách Viện Pháp luật so sánh – Trường Đại học Luật TP. HCM.
4. ThS. Nguyễn Tú Anh – Phó Phụ trách Phòng Thanh tra - Trường Đại học Luật TP. HCM.
5. ThS. Hồ Hàn Phong – Chuyên viên Phòng Tổ chức nhân sự - Trường Đại học Luật TP. HCM.
6. TS. Nguyễn Mạnh Hùng – Trưởng Khoa Luật Hành chính Nhà nước;
7. TS. Đặng Tất Dũng – Phó Trưởng Khoa Luật Hành chính Nhà nước;
8. NCS. ThS. Nguyễn Văn Trí – Phó Trưởng khoa Luật hành chính Nhà nước;
9. TS. Nguyễn Thị Ngọc Mai – Trưởng Bộ môn Lý luận Nhà nước và pháp luật;
10. TS. Dương Hồng Thị Phi Phi – Trưởng Bộ môn Lịch sử Nhà nước và Pháp luật;
11. ThS. NCS. Trần Thị Thu Hà - Phó Trưởng Bộ môn, phụ trách Bộ môn Luật Hiến pháp.
Cùng các giảng viên Khoa Luật Hành chính - Nhà nước, học viên cao học, nghiên cứu sinh và các bạn sinh viên có quan tâm.
Mở đầu Hội thảo là lời phát biểu khai mạc của TS. Nguyễn Mạnh Hùng – Trưởng Khoa Luật Hành chính Nhà nước. TS. Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh lý do, ý nghĩa của việc tổ chức Hội thảo khoa học: “Sửa đổi hiến pháp năm 2013 trước yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp ở Việt Nam hiện nay”. Trong bối cảnh đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở Việt Nam, việc sửa đổi Hiến pháp là nhiệm vụ chính trị pháp lý quan trọng và cấp thiết. Sửa đổi các quy định của Hiến pháp không chỉ bảo đảm khung pháp lý vững chắc cho tiến trình cải cách hành chính ở nước ta mà còn góp phần thể chế hoá đường lối, chủ trương của Đảng về đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước mà cụ thể là chính quyền địa phương ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Tiếp đến, PGS.TS. Vũ Văn Nhiêm - Bí thư Đảng ủy - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Luật TP. HCM - tiếp tục nhấn mạnh sự cần thiết và ý nghĩa của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được triển khai ở Việt Nam hiện nay. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ góp phần tiết kiệm ngân sách nhà nước, tinh gọn bộ máy, bảo đảm sự kết nối thông suốt giữa người dân địa phương với các cơ quan nhà nước. Trong bối cảnh đó, khoa Luật Hành chính – Nhà nước, Trường Đại học Luật TP.HCM tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Sửa đổi hiến pháp năm 2013 trước yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp ở việt nam hiện nay” nhằm đóng góp những giải pháp để tiếp tục hoàn thiện các quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong thời gian tới, là chủ đề mang tính cấp thiết, có ý nghĩa quan trọng về khoa học và thiết thực về thực tiễn trong thời điểm hiện nay.
Tham luận đầu tiên được trình bày bởi NCS. ThS. Trần Thị Thu Hà với tham luận mang tên: “Một số vấn đề về tổ chức đơn vị hành chính lãnh thổ trước yêu cầu sửa đổi Hiến pháp 2013 ở Việt Nam hiện nay”. Trong bài tham luận này, tác giả đã tập trung phân tích một số vấn đề về tổ chức đơn vị hành chính lãnh thổ khi nước ta tiến hành sáp nhập các đơn vị hành chính cấp cơ sở, sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức đơn vị hành chính cấp huyện, phân tích những thuận lợi và thách thức khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp,..qua đó đề xuất một số kiến nghị cho Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 liên quan đến đơn vị hành chính.
Tham luận thứ hai mang tên “Tổ chức chính quyền địa phương hai cấp tại Paris (Cộng hòa Pháp): thực tiễn và giá trị tham khảo cho Việt Nam” của nhóm tác giả TS. Đặng Tất Dũng và ThS. Huỳnh Thị Hồng Nhiên. Bài tham luận khẳng định trong tiến trình cải cách tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp nổi lên như một sự lựa chọn chiến lược của Việt Nam. Việc xóa bỏ cấp huyện mở ra cơ hội tái thiết lại cấu trúc quản trị, nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu cao về phân quyền và tự chủ. Trong bối cảnh đó, mô hình 2 cấp tại Paris, với sự ổn định và linh hoạt đã trở thành kinh nghiệm thực tiễn có giá trị tham khảo cho Việt Nam. Trong phạm vi bài tham luận, nhóm tác giả đã phân tích cấu trúc và cơ chế vận hành của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại thành phố Paris hiện nay. Trên cơ sở đó, bài viết chỉ ra các ưu điểm về tính pháp lý, hiệu lực quản trị, phân cấp hợp lý và khả năng phục vụ dân cư tại cấp quận, đồng thời, chỉ ra những hạn chế của mô hình này trước khi đưa ra những đề xuất định hướng cải cách tổ chức chính quyền địa phương ở Việt Nam theo mô hình 02 cấp, nhấn mạnh vai trò điều phối của cấp tỉnh và nâng cao năng lực hành chính ở cấp cơ sở.
Tham luận thứ ba được trình bày với tiêu đề “Mối quan hệ giữa Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban nhân dân trước yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương 02 cấp” của nhóm tác giả TS. Nguyễn Mạnh Hùng và Phạm Cao Tiệp. Ở bài tham luận này, nhóm tác giả đã khẳng định, trên nền tảng của mô hình tập quyền và sự chi phối của nguyên tắc tập trung – dân chủ, Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban nhân dân có mối quan hệ khăng khít và lệ thuộc. Song, trước yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương 02 cấp, mối quan hệ giữa Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban nhân dân đã và đang phải đối diện với những thách thức to lớn trên cả ba phương diện sau đây: sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Thủ tướng Chính phủ đối với Ủy ban nhân dân; sự phục tùng, tuân thủ của Ủy ban nhân dân đối với Thủ tướng Chính phủ; và sự phân cấp, uỷ quyền giữa Thủ tướng Chính phủ và Uỷ ban nhân dân. Trên cơ sở đó, nhóm tác giả cũng đã đề xuất một số kiến nghị tương ứng để hoàn thiện mối quan hệ giữa Thủ tướng Chính phủ đối với Ủy ban nhân sao cho phù hợp với những đặc trưng và yêu cầu của mô hình chính quyền địa phương 02 cấp như cần phải nới lỏng dần sự lệ thuộc của Ủy ban nhân dân đối với Thủ tướng Chính phủ; thiết kế lại chế độ hoạt động của Uỷ ban nhân dân phù hợp với đặc điểm của nông thôn, đô thị và hải đảo; đẩy mạnh phân cấp, uỷ quyền giữa Thủ tướng Chính phủ và Uỷ ban nhân dân, đặc biệt là Uỷ ban nhân dân cấp xã…
Tham luận thứ tư được trình bày với tiêu đề “Tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp” của tác giả ThS. Vũ Lê Hải Giang. Bài tham luận phân tích về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân trong quá trình tinh giản bộ máy nhà nước. Trên cơ sở đó, cùng với các văn bản định hướng chỉ đạo của Đảng và các văn bản pháp luật, bài viết dự đoán về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp và đưa ra một số kiến nghị.
Tham luận cuối cùng được trình bày với tiêu đề “Xây dựng mô hình tòa án khu vực ở Việt Nam hiện nay - thời cơ và thách thức” của tác giả NCS. ThS. Nguyễn Văn Trí. Bài viết đã xác định cùng với việc sắp xếp, tinh gọn hệ thống tổ chức của Đảng từ Trung ương đến địa phương; sắp xếp, tinh gọn bộ máy nhà nước bao gồm Quốc hội, Chính phủ, xây dựng chính quyền địa phương hai cấp (bỏ cấp huyện), tiến hành sáp nhập các đơn vị hành chính - lãnh thổ (sáp nhập cấp tỉnh, cấp xã, xóa bỏ đơn vị hành chính cấp huyện); sắp xếp, tinh gọn Mặt trận tổ quốc và các tổ chức đoàn thể, Quốc hội đã tiến hành sửa đổi Hiến pháp và hàng chục luật để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc sắp xếp, tinh gọn hệ thống Tòa án. Theo đó, hệ thống tổ chức ngành Tòa án sẽ có nhiều thay đổi quan trọng để đáp ứng yêu cầu tinh gọn và nâng cao chất lượng xét xử. Bài viết của tác giả chỉ ra những dấu ấn Tòa án nhân dân khu vực trong lịch sử cũng như phân tích thời cơ và thách thức trong việc xây dựng mô hình Tòa án nhân dân khu vực trong giai đoạn hiện nay.
Sau phần trình bày tham luận, tiếp nối chương trình hội thảo là phần thảo luận: Ông Lê Minh Đức, ThS. Phan Nguyễn Phương Thảo, NCS. ThS. Nguyễn Văn Trí và các bạn sinh viên, cựu sinh viên cũng có những trao đổi thêm về các vấn đề liên quan đến việc đổi mới tổ chức đơn vị hành chính ở Việt Nam như cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; vị trí, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã; mối quan hệ giữa chính quyền địa phương với Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội.
Buổi Hội thảo đã diễn ra thành công tốt đẹp và làm sáng tỏ những khía cạnh lý luận và thực tiễn trong quá trình sửa đổi Hiến pháp năm 2013 trước yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam hiện nay, khẳng định cải cách hành chính là yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả quản lý trong bối cảnh đổi mới hệ thống chính trị và phát triển kinh tế - xã hội. Những kết quả thảo luận sẽ là cơ sở quan trọng để các chuyên gia tiếp tục nghiên cứu, đề xuất giải pháp và hoàn thiện hệ thống pháp luật.
